Lời ru từ lửa con tim
(Mấy suy nghĩ nhân đọc
bài thơ “Lời ru với anh” của nữ sĩ Lý Phương Liên)
Trần Vân Hạc - 02-08-2011
11:17:19 AM
VanVN.Net - Cả bài thơ không một câu chữ
to tát mà vẫn vút lên tiếng nói đích thực của con tim, không một lời kêu
gọi hô hào mà vẫn ngân mãi thông điệp vĩnh hằng về tình yêu cuộc sống...
LỜI RU VỚI ANH
Chim bằng
ngoan của em ơi
Đêm nay ngon ngủ sáng mai lên đường
Em ngồi nhìn ngắm yêu thương
Em muốn anh như bàn tay
Xòe ra là gặp
Chim bằng trời biếc
Chim bằng con trai
Ngủ ngoan anh nhé sáng mai lên đường
Ở nhà bên cạnh người thương
Để chim nghỉ cánh dặm trường đời xa
Lồng son phòng hẹp đôi ta
Chim bằng chẳng thể quanh ra quẩn vào
Xa anh nói nhớ làm sao
Chân đứng tổ kiến lòng chao gió cành
Lẽ nào em buộc cánh anh
Buộc cánh anh
Buộc cánh anh cũng chẳng thành tình yêu
Trời lộng chim reo
Mắt em mai sớm dõi theo chim bằng
Nỗi nhớ trong lòng
Cho chim cánh gió
Cho ngày nắng nỏ
Chim bay
Ngủ ngoan anh nhé đêm nay
Để mai xa suốt tháng ngày có em…
(Trích trong tập Ca bình minh, NXB văn học năm
2010)
Bài thơ trên nữ sỹ Lý Phương Liên viết vào năm
1969, lúc mới hơn hai mươi tuổi, bởi vậy những câu thơ của chị trong sáng, mát
lành, lóng lánh như giọt sương mai, vừa trẻ trung vừa lãng mạn và tràn đầy khát
vọng về tình yêu cuộc sống. Bằng sự rung cảm từ trái tim son trẻ, khao khát
cháy bỏng yêu thương; Trái tim đang yêu rung lên hình tượng nghệ thuật làm cho
bài thơ tự nhiên như hơi thở, như khí trời, câu chữ không cầu kỳ mà hàm xúc,
mỗi chữ mỗi câu như ủ lửa bên trong làm rung động, xao xuyến trái tim hàng vạn
người đọc một thời.
Những năm 70 thế kỷ 20, khi đất nước đang chiến
tranh, thơ của Lý Phương Liên được coi là một hiện tượng văn học thúc đẩy niềm
tin cho người ra trận. Nhiều bài thơ của chị được in trên báo Nhân dân, báo Lao
Động, báo Văn nghệ… nhiều chiến sĩ ngoài mặt trận chuyền tay nhau đọc những
bài: “Ca bình minh”,
“Em mơ có một phiên tòa”, “Ngã ba”, “Thư gửi người bạn gái Mỹ”… “Ca
bình minh” được phổ nhạc, được hát trên
các sân khấu của những người lao động, trên sàn diễn các nhà văn hóa, bài ca ấy
luôn được phát trên làn sóng đài phát thanh tiếng nói Việt Nam . Lớp lớp
thanh niên ra chiến trường, trong ba lô là cuốn sổ tay chép thơ chị. Có cuốn sổ
tay xém lửa bom đạn chiến tranh nhưng bài thơ chép trong đó còn nguyên vẹn,
tươi rói, tiếp thêm nghị lực và niềm tin cho những chiến sĩ chiến đấu và chiến
thắng. Còn giới nghiên cứu thơ ngày đó đã dành cho chị một sự trọng thị, với
lời thẩm định quý như vàng cho một người mới cầm bút: “Một bông hoa
vừa nở đã ngát hương…” (Báo Nhân Dân, năm
1970). Thơ Lý Phương Liên đi vào tình cảm người đọc tự nhiên bằng bản sắc
riêng, cụ thể, khá sinh động, không trộn lẫn với những người khác mà rất gần
gũi với người trưởng thức. Từ những sự việc tưởng như bình thường, chị đã nâng
tầm thành cảm xúc thơ trong sáng đạt đến ý nghĩ rộng lớn của đời sống…
Lý Phương Liên sinh ra, lớn lên giữa lòng Hà Nội có
bề dày văn hiến và thơ ca. Là một người lao động bình thường mà chị có được tư
duy thơ như vậy thì thật đáng nể phục.
“Lời ru với anh” - lời ru tình yêu, là bài lục bát biến thể xuất hiện
đột ngột, bất ngờ tạo một ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc lúc bấy giờ, bởi
một thi pháp lạ, mới mẻ, không gò bó bởi khuôn mẫu truyền thống, cả về cảm xúc,
ý nghĩa, hình ảnh, nhạc điệu. Người yêu thơ, sau thoáng ngỡ ngàng là cảm giác
thích thú, cảm phục trước hiệu quả nghệ thuật đầy tính mỹ cảm do bài thơ đem
lại. Người đọc ấn tượng với những điệp ngữ vòng tròn, nó chở được cái khao khát
của muôn đời để có một tình yêu nồng thắm. Chính thế đã làm nên những câu thơ
mang giá trị thẩm mĩ cao, tạo được cảm giác mênh mang, bằng điệp khúc triền
miên:
Lẽ nào em buộc cánh anh
Buộc cánh anh
Buộc cánh anh cũng chẳng thành tình yêu
Một đêm ở bên nhau, trong căn phòng hẹp, một người
ngủ, một người thức và lời ru cất lên đong đầy mắt, đầy môi chuần bị cho ngày
mai phải xa nhau:
Ở nhà bên cạnh người thương
Để chim nghỉ cánh dặm trường đời xa
Chị nói với tình yêu của mình bằng tất cả
lòng yêu thương tha thiết:
Chim bằng ngoan của em ơi
Đêm nay ngon
ngủ sáng mai lên đường
Em ngồi nhìn ngắm yêu thương
Cho no mắt
nhớ ngày thường chim bay
Những vần thơ đầy nữ tính ẩn chứa ngọn lửa tình yêu
nồng đượm ở bên trong. Chất dân ca cùng những ẩn dụ được nhà thơ sử dụng nhuần
nhuyễn đẩy nỗi yêu thương cháy lòng khi người mình yêu “sáng mai lên đường” lên một cung bậc mới:
Xa anh nói nhớ làm sao
Chân đứng tổ
kiến lòng chao gió cành
Bài thơ xứng đáng được đưa vào hàng những bài thơ
tình hay nhất Việt Nam
với những câu:
Em muốn anh như bàn tay
Xòe ra là gặp
Chim bằng
trời biếc
Chim bằng con
trai
Cái điều mà người đời phải tốn bao giấy mực vẫn chưa nói hết được, là
khao khát nắm giữ trọn vẹn được hạnh phúc trong tay, thì nhà thơ bằng những
điệp ngữ vòng tròn, cùng sự cách tân lục bát một cách táo bạo, ý tại ngôn ngoại
hàm xúc đến độ vi kỳ diệu đã đạt đến đỉnh cao dụng ý nghệ thuật và tư tưởng.
Lời ru tuy chỉ nói đến hiện tại là: “Đêm nay” và“mai xa” nhưng đã trải rộng trong một không gian nghệ thuật và thời
gian nghệ thuật không có giới hạn, chừng nào còn tình yêu trên trái đất này thì “Lời ru với anh” còn ngân lên những giai điệu tuyệt vời những cung bậc
bất tận của con tim.
Nhiều người yêu, lo lắng cho sự bền vững của tình
yêu đã tìm mọi cách trói buộc nửa kia của mình, còn nhà thơ Lý Phương Liên,
tình yêu của chị lại như một điểm tựa, tiếp thêm sức mạnh cho đôi cánh chim
bằng của người mình yêu bay cao, bay xa đến những chân trời rộng lớn:
Trời lộng chim reo
Mắt em mai
sớm dõi theo chim bằng
Nỗi nhớ trong
lòng
Cho chim cánh
gió
Cho ngày nắng
nỏ
Chim bay
Chị chỉ ao ước người mình yêu có một giấc ngon
trong tình yêu thương vô bờ bến của mình để ngày mai vững vàng trước bao thử
thách ở phía trước, tình yêu của chị sẽ mãi ấm lòng và là sức mạnh tinh thần
cho anh:
Ngủ ngoan anh nhé đêm nay
Để mai xa
suốt tháng ngày có em…
Người bà ru cháu, người mẹ ru con, người chị ru em,
(và ru người yêu trước giờ ra trận chắc chỉ phụ nữ VN mới có) … là một nét đẹp
truyền thống của người Việt và lời ru không thể thiếu trong cuộc đời mỗi con
người, bởi:“Sữa nuôi phần
xác, hát nuôi phần hồn” (Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa, Nguyễn Duy). Còn đây là lời
người thiếu nữ trẻ trung ru tình yêu của mình bằng tất cả tình thương yêu vô
hạn. Nhân vật trữ tình mang tên: “Em” cất lời ru ngọt ngào, man mác, mà thực ra là tiếng
lòng của mình trao gửi tới người mình yêu quí. Cả bài thơ không một câu chữ
to tát mà vẫn vút lên tiếng nói đích thực của con tim, không một lời kêu
gọi hô hào mà vẫn ngân mãi thông điệp vĩnh hằng về tình yêu cuộc sống. Ở đây ta
thấy tình yêu lớn lao, thiêng liêng như một tôn giáo, được thể hiện thật đơn
giản và sâu sắc, như bản thánh ca sống mãi với thời gian.
Ôi! Có gì lớn hơn sức mạnh của tình yêu hay không.
Có gì cao quí hơn tình yêu chân chính hay không. Và những ai khao khát một tình
yêu đích thực có mong được người mình yêu cất tiếng: “Lời ru với anh” đằm thắm, thiết tha, nhân ái như vậy không?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét