ĐỌC “GIỌT DẦU – GIỌT THƠ” CỦA NGUYỄN BÁ THANH

ĐỌC “GIỌT DẦU – GIỌT THƠ” CỦA NGUYỄN BÁ THANH

(http://nguyentrongtao.info/2014/02/11/doc-giot-dau-giot-tho-cua-nguyen-ba-thanh/)

LÊ HUY MẬU

Tôi quen Nguyễn Bá Thanh qua một bạn văn cùng làm dầu khí là Lê Xuân Hòa. Lê Xuân Hòa là giàn phó, Nguyễn Bá Thanh là giàn trưởng.  Nói cái giàn khoan thì nghĩ là nó nhỏ, nó chon von, nó như cái chòi canh vó bè ở quê, nhưng mà ở đấy toàn những người “hùng” công nghiệp cả đấy. Đã một đôi lần ra giàn, tuy chưa làm được bài thơ nào về giàn, nhưng tôi rất quý những chàng trai ở giàn, trông họ “đẹp” và “công nghiệp” và cũng tình cảm lắm:

Đoạn trường gạn đục khơi trong/Dầu thô anh gọi từ lòng đất sâu/Quê hương gửi gắm bao điều/Giàn khoan soi bóng sớm chiều lung linh

(Tâm sự giàn khoan)

Thật lạ, sống  trên giàn khoan, giữa trời nước mênh mông, khi buổi mai lên, khi chiều hoàng hôn xuống, biển đẹp và mơ mộng thế, mà sao thật khó để bế ẵm được nó vào  trong thơ. Mà chỉ:

Giàn khoan hoa lửa đêm ngàyTrời xanh, biển rộng, đắm say lòng người

(Hoa lửa)

Có lẽ trên giàn khoan do yêu cầu của công việc, những người tìm dầu đã trở thành một bộ phận cấu thành của công nghiệp, bởi vậy, tôi ít thấy, thơ viết trên giàn khoan, viết về giàn khoan có bài nào có thể khái quát được, mơ mộng hóa được công việc của họ. Thế mới biết, các anh phải tập trung cao độ cho chuyên môn cỡ nào, ra đấy lơ mơ thơ phú là có khi rớt xuống biển không chừng.

Tôi nhớ trong một lần uống rượu tại nhà Lê Xuân Hòa, Nguyễn Bá Thanh đọc cho tôi nghe mấy bài thơ. Thanh bảo, ngày trước em làm thơ chỉ để ghi lại cảm xúc của mình với gia đình, người thân và bè bạn. Khi vào bộ đội, làm công tác Đoàn Thanh niên, làm thơ để động viên phong trào, đăng báo tường đơn vị là chính. Khi làm việc ngoài giàn khoan, gặp anh Lê Xuân Hòa, anh em thường đàm đạo văn thơ với nhau và em cũng học hỏi được nhiều điều từ anh Hòa. Anh Hòa còn động viên em viết thêm nữa. Tôi thích sự tiếp cận về thơ có phần nhún nhường này.

Thơ, trong quan niệm xưa kia là một thứ cao xa. Thi đàn, thi viện là của thượng lưu quý tộc. Nhưng bao giờ cũng vậy, thơ bắt nguồn từ lao động, từ đời sống. Thơ dân giã, gần gũi với người lao động bằng ca dao, tục ngữ. Thơ nâng đỡ, cảm thông với mọi số phận của con người. Do vậy, tuy rộng lớn hay nhỏ hẹp khác nhau, nhưng thơ luôn tìm được sự tương tác tâm hồn với xung quanh, với bè bạn, với cộng đồng. Phải đi từ gần tới xa, từ cụ thể tới khái quát. Cho nên tập thơ Giọt dầu- giọt thơ của Nguyễn  Bá  Thanh trước hết là viết cho những đồng nghiệp tìm dầu đọc, cho những người thân ở miền ngóng đợi của anh đọc, rồi mới rộng ra đến bạn bè, đến người đọc gần xa.

Tuy còn nhiều chỗ “ngay thật” trong câu chữ, trong biểu cảm, nhưng thơ Nguyễn Bá Thanh là thứ thơ cảm xúc. Căn cứ vào những bài thơ của anh như : Tình quê, Giấc mơ, Đêm cuối năm, Đón xuân trên giàn khoan, Anh sắp về… thì thấy, Nguyễn Bá Thanh là một người đa cảm, có khi chỉ là sự giãi bày, sẻ chia, nhưng không ít lần từ sự sẻ chia giãi bày tâm sự như thế mà chạm được vào thơ:

câu ví
còn thức thâu đêm?
câu dặm
còn mềm môi chị?

cây Sanh xưa
vịn vào lèn
nghiêng mình làm dáng
giờ để tang đá
trắng lá bụi trần

(Thương đá)

Hay như bài Ngộ, chỉ với 4 câu:
Ngộ duyên, chẳng kể chốn nơi
Ngộ lời, chẳng kể trùng khơi bến bờ
Ngộ đời, chẳng kể tỉnh mơ
Ngộ thơ, nhớ khách, đợi chờ lãng du

(Ngộ)

Tuy chưa nhiều, nhưng đây đó ta đã gặp những khoảng khắc thơ trong con người giàn trưởng, con người kỹ sư, con người công nghiệp nơi anh. Bài Giọt thơ là bài thơ có thể tổng kết cho cả tập thơ của anh:

Giọt thơ anh gửi tặng người
giọt bay ngoài biển, giọt rơi trong bờ
giọt đi năm tháng đợi chờ
giọt về thấm đẫm ước mơ dòng dầu
giọt nắng rát, giọt mưa ngâu
giọt lưng người thợ, giọt đầu chuyên gia
giọt thương người vợ ở nhà
giọt hồn dân tộc bao la biển trời
giọt giàn khoan nặng tình đời
giọt dầu óng ánh rạng ngời mắt anh.

(Giọt dầu – Giọt thơ)

Giọt Dầu – Giọt Thơ tình nghĩa mà Nguyễn Bá Thanh gửi tặng chúng ta đang ở trước mắt các bạn, và tôi có vinh dự có lời …

                                                                                                     Vũng Tàu, 2/9/2013

                                                                                                            L.H.M

CHÙM THƠ NGUYỄN BÁ THANH

Em hỏi chuyện giàn khoan

Em có chồng làm việc ở giàn khoan
Nên tò mò cứ hỏi han đủ thứ
Em muốn biết anh làm có vất vả
Rồi ngủ, rồi ăn, cái giàn rộng thế nào

Rồi em hỏi giếng dầu có giống cái ao
Hay như giếng khơi làng mình ngày xưa ấy
Dầu ở đâu mà anh múc lên nhiều vậy
Rồi khi nào nó hết hỡi anh yêu

Em hỏi đi hỏi lại thật nhiều điều
Có những điều ngây ngô như con trẻ
Có những điều tự lòng em nghĩ thế
Anh biết rằng em rất thương anh

Câu trả lời anh cứ nói loanh quanh
Toàn là chuyện an lành vui vẻ
Bởi trước giờ em hay lo là thế
Câu anh trả lời cốt để em cười

Nhưng anh hứa không nói dối một lời
Cho anh nợ những lời chưa nói
Bởi giàn khoan còn đang vẫy gọi
Anh còn ra giàn, đừng lo nhé em yêu

Giàn 3 Bạch Hổ – 2013

.

Những bài thơ tình tặng em

Bài thơ tình đầu tiên, anh viết tặng em
Mực tím học trò nhòe trang giấy trắng
Quai nón em đeo – món quà đầu anh tặng
Mong bên nhau trên mỗi hành trình

Bài thơ tình thứ hai, viết lúc hai đứa mình
Giận dỗi chia tay, không lời giải thích
“Giấc mơ đôi” vượt không gian khoảng cách
Vẫn song hành nhịp đập tim yêu

Bài thơ tình thứ ba, anh viết một buổi chiều
Ngày nghỉ phép anh bế con ra ngõ
Trường làng quê, kẻng hết giờ đã gõ
Có gì đâu, người lính ngóng vợ về

Bài thơ tình thứ tư, thương đến tái đến tê
Bão lớn ùa về giữa đêm gầm thét
Gió bốc mái nhà, mưa dầm giá rét
Một mình ôm con, em biết nép vào đâu?

Bài thơ tình thứ năm, đón em tới Vũng Tàu
Ba đứa con, hai bàn tay trắng
Em xanh xao sau bao năm lận đận
Dạo biển một vòng, ốm một trận nhớ đời

Nơi anh làm – giàn khoan biển xa xôi
Nửa tháng đôi ta khoảng trời ngăn cách
Vần thơ tình, thương những đêm đơn lạnh
Lúc gần nhau, dâng hạnh phúc ngập tràn

Giàn 3 Bạch Hổ – 2013

.

Mưa buồn

Cơn mưa hờ hững trôi qua
chẳng ai để ý lệ nhoà mắt em
nhà ai vội vã buông rèm
hàng me rũ lá, nhá nhem trời buồn.

Vũng Tàu – 2012

.

Tình quê

Ráng chiều in bóng sông quê
Rơm thơm rải nắng triền đê ngả vàng
Trâu bò đủng đỉnh về làng
Tan trường trống điểm rộn ràng trẻ thơ

Khói lam nghi ngút đợi chờ
Tre xanh bối rối ngẩn ngơ chiều tà
Trông theo mỗi bước chân qua
Bồn chồn ánh mắt ngó xa tìm gần

Lẫn trong gánh dọc gánh ngang
Nhanh nhanh nhịp bước dáng nàng thân quen
Dịu hiền ánh mắt trao riêng
Ao làng gợn sóng, lòng nghiêng ngả lòng.

Nghệ An – 1980

.

Nhớ mần ri

Nhớ chiều tan học ở trường quê
Ríu rít chim về vít ngọn tre
Bồn chồn, anh bế con ra ngõ
Có gì đâu chỉ ngóng em về

Nhớ đêm anh kể chuyện con nghe
Gió mát, trăng thanh, sáng đầu hè
Chiều con, anh bịa vui vui chuyện
Khúc khích em cười bên giếng quê

Sáng hôm lên đơn vị, mùa hè
Áo ngắn anh mặc vải Ka-tê
Níu tay nũng nịu em không chịu
“Thay áo đi anh đỡ nóng nè!”

Nhớ em lăm lắm nhớ mần ri
Em cười, em nói, dáng em đi
Ánh mắt em trong anh đọng mãi
Nhớ em lăm lắm nhớ mần ri.

Nghệ An – 1985

(Hải Thăng sưu tầm)